14 grudnia 2022 r. odbyło się w formie online  trzynaste   posiedzenie Rady ds. Kompetencji  w Sektorze Gospodarki Wodno-Ściekowej i Rekultywacji.

Program posiedzenia obejmował m.in. następujące zagadnienia:

• Prezentacja planowanej zmiany dyrektywy Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) i jej wpływ na kompetencje w sektorze i dyskusja.
• Prezentacja operatora usług rozwojowych dla przedsiębiorstw sektora gospodarki wodno-ściekowej i rekultywacji realizowanych w ramach projektu „Kompetencje dla sektorów – gospodarka wodno-ściekowa i rekultywacja”.

W pierwszej części posiedzenia Klara Ramm, Animatorka Rady – przedstawiła propozycję dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków, która jest przedmiotem prac Komisji Europejskiej. Ponieważ konsultacje projektu są w toku, istnieje możliwość zgłaszania wszelkich uwag do dokumentu. Obecnie obowiązująca dyrektywa ze względu na długi czas obowiązywania nie do końca odzwierciedla postęp techniczny oraz wiedzę na temat środowiska i obiegu zanieczyszczeń. W nowej znaczną uwagę poświecono:

• usuwaniu biogenów,
• kwestii zdrowia publicznego,
• sprawności indywidualnych systemów,
• efektywności energetycznej,
• poprawie zarządzania,
• przejrzystości informacji,
• ściekom innym niż bytowe w strumieniu ścieków komunalnych, które obejmują ścieki z działalności handlowej, przemysłowej czy prowadzonej przez różne instytucje (które mają podlegać kontroli oraz pozwoleniom),
• oczyszczaniu czwartego stopnia (z usuwaniem spektrum mikrozanieczyszczeń),
• systemom indywidualnym  i ich regularnej kontroli,
• wdrożeniu  rozszerzonej odpowiedzialności producenta w kontekście usuwania mikrozanieczyszczeń pochodzących z produktów leczniczych i kosmetycznych.

Ponad to na uwagę zasługuje plan gospodarki ściekami miejskimi, w którym dużo uwagi poświęcono gospodarce wodami opadowymi. Zgodnie z założeniami, oczyszczenie czwartego stopnia ma być prowadzone w obszarach szczególnie narażonych, które będą wyznaczane po przeprowadzonej ocenie ryzyka. W projekcie dyrektywy zapisano także cele neutralności energetycznej, nad którą przedsiębiorstwa sektora już pracują. W tym kontekście prowadzone mają być audyty energetyczne. W projekcie dyrektywy znika podział na małe i duże oczyszczalnie w kontekście pomiaru poziomu parametrów: fosforu ogólnego, azotu ogólnego, OWO i mikrozanieczyszczeń (w tym farmaceutyków), co może stanowić wyzwanie dla części przedsiębiorstw.

Następnie rozpoczęła się dyskusja w której wzięli udział członkowie Rady:

• Pani  Prof. Barbara Gworek przyznała, że w IOŚ-PIB od około 10 lat prowadzone są badania w kierunku oznaczania zawartości farmaceutyków w ściekach oczyszczonych i nieoczyszczonych oraz osadach ściekowych, co przekłada się na dosyć dobry stan rozpoznania problemu. Przyznała, że wyniki przeprowadzonych badań wskazują na nieskuteczność usuwania farmaceutyków w oczyszczalniach z blokami membranowymi. W ocenie Pani Profesor najpoważniejszym problemem będzie metodyka prowadzenia badań, ponieważ obecnie wiele jednostek posługuje się swoimi odrębnymi metodykami. Potrzebne będzie więc doprecyzowanie metodyki i wprowadzenie metod referencyjnych oznaczania zawartości wybranych farmaceutyków. Ponadto wprowadzenie monitoringu farmaceutyków jako stałego będzie kosztowne ze względu na koszty aparatury. Należy też mieć na uwadze, że związki endokrynne, które dominują wśród zanieczyszczeń z farmaceutyków, po procesie oczyszczania nie pozostają w osadzie ściekowym, za to większość z nich pozostaje w ściekach oczyszczonych, które są zrzucane do wód.
• Pan Andrzej Staniszewski wskazał, że już w latach 90-tych w Danii spotkał się z prowadzeniem badań obecności farmaceutyków związanych z gospodarką hormonalną człowieka. W związku z tym Polska może czerpać wiedzę i doświadczenie z innych państw, co stanowi dobry krok w kierunku ograniczania degradacji środowiska. Przeprowadzenie analiz przez większość przedsiębiorstw pozwoli na lepsze rozpoznanie sytuacji i problemu zanieczyszczenia farmaceutykami w skali kraju.
• Pan Andrzej Osiński wskazał, że zapisane w projekcie dyrektywy cele są ambitne i mogą być trudne do osiągnięcia, ponieważ trzeba mieć na uwadze istnienie także zobowiązań wobec sektora zapisanych w innych aktach prawnych (np. usuwanie rurociągów azbestowych, przejście na zasilanie OZE). Opanowanie ładunków ze spływów powierzchniowych, kanalizacji ogólnospławnej i przelewów burzowych będzie istotnym wyzwaniem nie tylko wobec sektora gospodarki wodno-ściekowej, ale także i innych sektorów oraz podmiotów, które są ze sobą powiązane (np. zarządcy dróg). Posiadanie pracowników z odpowiednimi kompetencjami, np. w zakresie OZE czy zaawansowanymi metodami badawczymi we wszystkich oczyszczalniach, w tym małych, będzie dużym i trudnym wyzwaniem, na które sektor obecnie może nie mieć środków finansowych.
• Pan Andrzej Staniszewski w uzupełnieniu dodał, że obecnie ośrodki naukowe w Polsce w różnym zakresie analizują składy zanieczyszczeń, w związku z czym nie powinno się przerzucać obowiązku prowadzenia takich badań na przedsiębiorstwa, także ze względu na złożoność i trudność analiz. Ponadto nie ma wymogu analizowania wszystkich parametrów. Przepisy i wytyczne określają potrzeby monitoringu wobec wybranych substancji, dla których są określone stosowne procedury analityczne.

Kolejnym tematem poruszonym podczas posiedzenia była zmiana rekomendacji ds. usług rozwojowych (2/2021). Agnieszka Kuśmierz, Animatorka Rady – przypomniała, że rekomendacja jest podstawą projektu „Kompetencje dla sektorów – gospodarka wodno-ściekowa i rekultywacja”, realizowanego przez Arleg S.A. Zaproponowane zmiany wynikają z dyskusji w ramach Komitetu Branżowego oraz bieżącej współpracy z operatorem. Celem proponowanej zmiany jest rozszerzenie aktualnej rekomendacji o trzy dodatkowe kwalifikacje i kompetencje, aby umożliwić dostęp do szkoleń większemu gronu zainteresowanych (Rekultywacja składowisk odpadów i innych terenów zdegradowanych; Korzystanie z dostępnych otwartych narzędzi systemów informacji geograficznych; Montowanie i konserwacja sieci wodociągowo-kanalizacyjnych). Ponadto w większości proponowanych usług skrócono czas ich trwania, co wynikało ze zbieranych przez operatora informacji w procesie rekrutacji. Przedsiębiorcy zainteresowani szkoleniami przyznali, że dotychczasowy czas ich trwania wyłącza pracownika na zbyt długi czas, co ogranicza funkcjonowanie przedsiębiorstw. Kolejną zmianą jest usunięcie wymogu walidacji i certyfikacji kwalifikacji, a w miejsce tego wskazanie konieczności weryfikacji efektów uczenia się. Ponadto dodano zapis, że w przypadku gdy, przedsiębiorca będzie zainteresowany zewnętrzną walidacją/certyfikacją efektów uczenia się, Rada dopuszcza jej finansowanie. Zmiana ta wynika z faktu, że bardzo mało firm szkoleniowych oferuje zapisany przez Radę proces walidacji i certyfikacji. Skorygowano także zapisy dotyczące formy weryfikacji efektów uczenia się.

Ponad to podczas posiedzenia dokonano:

• prezentacji operatora usług rozwojowych dla przedsiębiorstw sektora gospodarki wodno-ściekowej i rekultywacji realizowanych w ramach projektu „Kompetencje dla sektorów – gospodarka wodno-ściekowa i rekultywacja”;
• aktualizacji  rocznego planu pracy Rady na 2022 r. (dyskusja i uchwała);
• przedstawienia rocznego planu pracy rady na 2023 r. (dyskusja i uchwała).