W dniu 28 czerwca 2022 r. odbyło się kolejne  posiedzenie Sektorowej Rady ds. Kompetencji w Sektorze Gospodarki Wodno – Ściekowej i Rekultywacji. Spotkanie Rady odbyło się w formie wideokonferencji. 

Pierwszą  część posiedzenia poświęcono na  omówienie roli przedsiębiorstw gospodarki wodno – ściekowej  w gospodarce obiegu zamkniętego (Marzena Smol, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i energią PAN).

Główne konkluzje:

• Zakres działalności Pracowni Surowców Biogenicznych obejmuje m. in. wskaźniki gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), woda w GOZ i ślad wodny, strategie ochrony wód przed zanieczyszczeniem surowcami biogenicznymi ze źródeł antropogenicznych oraz określenie kierunków przeciwdziałania eutrofizacji, a także odzysk surowców z odpadów.
• Kluczowe obszary w gospodarce o obiegu zamkniętym, to:
  – gospodarowanie zasobami (surowcami pierwotnymi np.: woda, surowce, energia) oraz
  – gospodarowanie odpadami (surowcami wtórnymi np.: ścieki, osady ściekowe i popioły z ich termicznego przekształcania oraz inne odpady powstające w oczyszczalniach ścieków) w cyklu zamkniętym, głównie poprzez ponowne wykorzystywanie i odzysk (unikanie składowania).

• Współpraca i interdyscyplinarność rozwiązań, to najważniejszy element, działający jak siła napędowa do wdrażania innowacji w GOZ.
• Odzysk wody, w związku z przepisami unijnymi będzie w niedługim czasie wymogiem w stosunku do oczyszczania ścieków (Rozporządzenie wymaga prowadzenia rutynowych kontroli jakości odzyskanej wody, a także nakłada konieczność opracowania planów zarządzania ryzykiem, które powinny identyfikować ryzyka i wskazywać, jak nimi zarządzać w celu zapewnienia bezpieczeństwa wody dla środowiska, zdrowia ludzi i/lub zwierząt).
• Odzysk energii, może być włączony w GOZ, jeżeli energia odzyskiwana z termicznego przekształcania odpadów, w tym osadów ściekowych, jest wykorzystywana do zasilania zakładu lub innych obiektów.
• Umiejętności techniczne, analityczne (analizy danych), związane z inżynierią oraz komunikacyjne – to umiejętności, które zostały wskazane w ramach jednych z badań nad identyfikacją kompetencji i umiejętności najbardziej pożądanych w kontekście wdrażania Zielonego Ładu w gospodarce odpadami.

W kolejnej części posiedzenia dyskutowano nt. badań w ramach BBKL II oraz roli przedsiębiorstw gospodarki wodno-ściekowej w gospodarce o obiegu zamkniętym. Zwrócono uwagę m.in. na to, że :

• We wstępnych wynikach z BBKL II poruszono kwestie głównie gospodarki ściekowej i rekultywacji, natomiast kwestia wody i gospodarki wodnej wybrzmiewa dużo słabiej.
• Biogaz ma istotne znaczenie w kontekście odzysku energii (jest dobrym magazynem i źródłem energii).
• Jest grupa odpadów, np. skrawków, które mają w sobie dużo wartościowych substancji, a są pomijane w przygotowywanych procesach odzysku.
• Praca w sektorze gospodarki wodno-ściekowej jest zespołem działań punktowych i ciągłych. Do działań punktowych należy zaliczyć działania na obiektach, natomiast do ich prawidłowego działania potrzebne jest zapewnienie ciągłości funkcjonowania infrastruktury (dopływu ścieków, przepływu wody).
• W kontekście prowadzonych analiz ryzyka zwiększa się rola działań związanych z monitoringiem, zwłaszcza rurociągów tranzytowych, w zakresie diagnozy, prewencji i bezpieczeństwa środowiska.
• Na poziomie Unii Europejskiej trwają dyskusje na temat regulowania zawartości mikroplastiku i hormonów w osadach ściekowych, jednak są to prace na bardzo wczesnym etapie. Temat powróci, np. w ramach prac nad przyszłą dyrektywą w sprawie zdrowia gleb i wpływu zanieczyszczeń na życie biologiczne gleb.
• Dla małych przedsiębiorstw wyznaczanie kierunku GOZ może być trudniejsze niż dla większych przedsiębiorstw, które posiadają całe działy ukierunkowane na wdrażanie GOZ (możliwe są bariery proceduralne w kontekście sprzedaży odzyskanej energii dla mniejszych przedsiębiorstw).

Podczas posiedzenia przedstawiono również, stan prac w II edycji badań realizowanych w ramach Branżowego Bilansu Kapitału Ludzkiego II (Adriana Skorupska, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości; Iwona Kania, Ecorys). Cel badania stanowi zwiększenie wiedzy o potrzebach kompetencyjnych w branży poprzez określenie stanu i kierunków rozwoju kadr branży i związanego z nim zapotrzebowania na kompetencje oraz określenie wyzwań, przed jakimi stoi branża w wymiarze kompetencyjnym w związku ze zmianami społecznymi, gospodarczymi i technologicznymi. W ramach badań jakościowych planowany jest, podobnie jak w I edycji badania, panel podsumowujący z Radą Sektorową, który odbędzie się prawdopodobnie w sierpniu br. Dokładny termin spotkania zostanie ustalony w porozumieniu z Radą. Zakończenie całego badania, w tym opracowanie raportu końcowego i zorganizowanie panelu/warsztatu z Radą Sektorową, planowane jest na początek 2023 r.

Wybrane wyniki trwającego badania: Trendy technologiczne występujące w sektorze wynikają m. in. z polityki sektorowej, wytycznych prawnych lub wprowadzanych strategii, a także z postępu technologicznego i dostępności nowych rozwiązań na rynku. Na uwagę zasługują:

• Trendy związane z rozwojem i rosnącym wykorzystaniem nowatorskich metod, materiałów, stosowanych w procesach oczyszczania i uzdatniania wody wynika m. in. z coraz większych i rygorystycznych wymagań dotyczących jakości wody, powodując konieczność modernizacji istniejącej infrastruktury oraz stałe podnoszenie wiedzy przez pracowników (samorozwój).

• Trend, związany z rozwojem i rosnącym wykorzystaniem systemów informatycznych, według ekspertów silniej oddziałuje na duże, nowoczesne przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne, ponieważ one szybciej i łatwiej reagują na zmiany ze względu na większy potencjał.

• Trend związany z rozwojem i rosnącym wykorzystaniem technologii i rozwiązań służących ograniczaniu strat wody w systemach dystrybucji wody oraz rozwiązań w zakresie zamykania i integracji obiegów wodnych oraz zawracania wód technologicznych w systemach komunalnych i przemysłowych w ramach symbiozy przemysłowej wymusza inwestycje w infrastrukturę oraz współpracę międzybranżową.

• Trend, dotyczący rozwoju i rosnącego wykorzystania metod i technologii podnoszących efektywność procesów oczyszczania ścieków (w tym rozwój informatycznych systemów monitorowania jakości ścieków), z uwzględnieniem odzysku i wykorzystania energii i innych produktów ze ścieków, wpisuje się w tematykę gospodarki o obiegu zamkniętym ( wpływa na procesy przekształcania się przedsiębiorstw zajmujących się oczyszczaniem ścieków w przedsiębiorstwa produkcyjne).

• Trend związany z rosnącym wykorzystaniem, rozwojem rozwiązań i technologii wspomagających rekultywację, remediację zdegradowanych, zanieczyszczonych gruntów i wód.

Trendy biznesowe są ze sobą wzajemnie powiązane i wzmacniane, należą do nich m.in.:

• Rosnąca interdyscyplinarność branży i złożoność branży, która rozwija się w dwóch kierunkach: tworzeniu interdyscyplinarnych zespołów/grup roboczych lub współpraca z zewnętrznymi specjalistami.
• Rosnąca skłonność wychodzenia przedsiębiorstw poza swój „core business”, np. w kierunku produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Trend ten może skutkować fragmentaryzacją firmy w przypadku silnego wyspecjalizowania lub poszerzaniem zespołu w przypadku dążenia do interdyscyplinarności.
• Rosnąca skłonność do koncentracji w ramach klastra, polegająca na współdziałaniu z innymi w celu pozyskiwania środków na realizację projektów lub osiąganie wspólnych celów.
• Rosnąca fragmentaryzacja branży.
• Rosnąca możliwość tworzenia się nisz rynkowych jako efektu zmian w legislacji, nakierowanych na wdrażanie założeń gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).

13 września 2022 r. – planowana jest formie online konferencja Rady (szczegóły w sierpniu).